U periodu od novembra 2021. do septembra 2022. godine u Srbiji, fokus druge faze zajedničkog programa Saveta Evrope i Evropske unije ROMACTED bio je usmeren na aktivnosti za izgradnju lokalnih struktura (Lokalnih akcionih grupa (LAG), Institucionalnih radnih grupa i Opštinskih radnih grupa), odnosno na iniciranje saradnje između lokalnih vlasti i članova zajednice u 14 gradova i opština u Srbiji: Aleksincu, Apatinu, Baču, Kostolcu, Kragujevcu, Kruševcu, Lebanu, Nišu, Pirotu, Prokuplju, Subotici, Vrnjačkoj Banji, Zaječaru i Zvezdari.
U navedenom periodu je osnovano 39 Lokalnih akcionih grupa sa 309 članova i članica romske zajednice, od čega je 152 žene, kao i 14 Institucionalnih radnih grupa. Od 199 članova i članica u 14 Institucionalnih radnih grupa, 104 su žene. U svim lokalnim samoupravama su ustanovljene Opštinske radne grupe sa ukupno 160 članova i članica. Od ukupnog broja, 62 su predstavnici i predstavnice romske zajednice (od čega 29 žena), dok lokalne institucije predstavlja 60 žena i 37 muškaraca.
Zajednički akcioni planovi romske zajednice i predstavnika relevantnih institucija u Opštinskoj radnoj grupi usvojeni su u 12 partnerskih lokalnih samouprava – u Aleksincu, Baču, Kostolcu, Kragujevcu, Kruševcu, Lebanu, Nišu, Pirotu, Prokuplju, Vrnjačkoj Banji, Zaječaru i Zvezdari.
Do sada je održano 30 sastanaka Opštinskih radnih grupa i 72 sastanka Lokalnih akcionih grupa.
Povodom obeležavanja Međunarodnog dana Roma, 8. aprila, u 8 partnerskih opština i gradova postavljenje su romske zastave na zgradi opštinske/gradske uprave. Međunarodni dan sećanja na romske žrtve holokausta u Drugom svetskom ratu obeležen je 2. avgusta polaganjem venaca kraj spomenika „Kristalni cvet“ u Šumaricama u Kragujevcu.
Facilitatori i facilitatorke su u prethodnih godinu dana uspešno izveli gotovo 300 lokalnih intervencija.
IZGRADNJA KAPACITETA
Jedan od važnih delova programa jeste i izgradnja kapaciteta, kako članova i članica romske zajednice, tako i predstavnika i predstavnica lokalnih administracija. U tu svrhu, za članove i članice romske zajednice organizovane su radionice na temu participativnog strateškog lokalnog planiranja i borbe protiv narativa govora mržnje i anticiganizma. Sa druge strane, za predstavnike i predstavnice lokalnih administracija organizovana je radionica takođe na temu participativnog strateškog lokalnog planiranja, ali i budžetiranja odgovornog prema Romima i Romkinjama na lokalnom nivou.
U Subotici i Apatinu su sa članovima i članicama romske zajednice održane radionice na temu uloge organizacija civilnog društva, pitanja aktivizma i borbe za ostvarivanje prava. Radionicama su prisustvovale 22 osobe iz zajednice. U Kruševcu je sa preko 20 članova i članica Lokalnih akcionih grupa i pripadnika romske zajednice organizovana radionica na temu javnog zagovaranja i lobiranja.
U Lebanu je veliki broj Roma i Romkinja informisan o javnim radovima, a kroz javne radove je angažovano 8 muškaraca i 2 žene. Takođe je organizovana i obuka za upravljanje projektnim ciklusom. U Baču je opština u saradnji sa GIZ-om organizovala obuke o pisanju biznis plana na kome je učestvovalo preko 40 Roma.
U velikom broju opština održani su sastanci i radionice o značaju popisa stanovništva. U Kruševcu je jedan član LAG-a angažovan kao popisivač, dok su u Kostolcu dve osobe iz LAG-a angažovane kao pomoćnici popisivača, dok su još dva lica popisivači, a u Vrnjačkoj Banji je član LAG-a pomoćnik za popis. U Nišu su organizovane tri radionice posvećene popisu stanovništva, dok je jedan član romske zajednice angažovan kao instruktor popisivača. U Lebanu je organizovana radionica o popisu stanovništva na kojoj je prisustvalo 29 pripadnika/ca romske zajednice.
ROMI POVRATNICI
U tri partnerske lokalne samouprave (Kostolcu, Kruševcu i Lebanu) osnovane su Lokalne akcione grupe u kojima su članovi i članice isključivo Romi povratnici i Romkinje povratnice. Povratnici i povratnice su aktivno učestvovali na sastancima Opštinskih radnih grupa, u kreiranju zajedničkog akcionog plana, gde su se fokusirali na pitanja legalizacije stambenih objekata i rešavanja sanitarnih problema u naseljima i problema sa strujom, zapošljavanja Roma povratnika i obezbeđivanja drva za ogrev.
COVID – 19 I ZDRAVSTVO
Nova komponenta programa u drugoj fazi jeste i borba protiv COVID-19, imajući u vidu činjenicu da je romska zajednica najugroženija grupa kada je u pitanju borba protiv COVID-19, u skladu sa velikim procentom domaćinstava bez osnovnih sanitarnih instalacija i mogućnosti za održavanje redovne higijene. Procenat vakcinacije u romskoj zajednici je na niskom nivou usled niske informisanosti, zbog čega je u Kragujevcu i Baču održana info sesija o COVID-19 i značaju vakcinacije početkom 2022. godine sa preko 30 prisutnih članova i članica zajednice u obe lokalne samouprave.
Pored info sesije, u Baču je istog dana održana i diskusija o preventivnim zdravstvenim merama i neophodnosti redovnih medicinskih pregleda, ali i ranim trudnoćama, gde su od ukupnog broja prisutnih trećina bila deca. U Prokuplju, održana je i informativna sesija o reproduktivnom zdravlju sa 25 učesnika i učesnica, a u Aleksincu je organizovana radionica na istu temu u saradnji sa Crvenim krstom, uz prisustvo 24 osobe.
INFRASTRUKTURA I KVALITET ŽIVOTNIH USLOVA
Kada je u pitanju infrastruktura, u Apatinu su asfaltirane ulice u naselju Sonta u kojem je većinsko stanovništvo romsko. U Kragujevcu je omogućena popravka ulične rasvete, izgradnja ograde na mostu, kao i podela kanti za smeće. Problem odlaganja smeća izražen je i u Prokuplju, koji je delimično saniran postavljanjem kontejnera u naseljima.
U Nišu, rad na terenu omogućio je obezbeđivanje ulične rasvete i zamenu sijalica u naselju Beograd Mahala, a obezbeđena su i drva za ogrev. U istoj opštini, u naselju Pantelej je asfaltirana i osvetljena Zlatiborska ulica, ali je i rešen problem sa zapušavanjem kanalizacije u naselju 12. februar.
U Kostolcu je uspešno završena izgradnja kanalizacione mreže u tri naselja: Didino selo, Kolište i Kanal, a u dva romska naselja započeta je izgradnja dečijih igrališta. Takođe, u istoj opštini obezbeđene su cevi za samostalno priključivanje na kanalizacionu mrežu za 300 domaćinstva, dok je 12 lica dobilo građevinski materijal za adaptaciju kuća i obezbeđene su betonske bandere za rasvetu naselja.
U Pirotu su postavljeni ležeći policajci u romskom naselju, dok je u Aleksincu počeo rad na parcelaciji i reparcelaciji naselja Vase Nikolić.
OBRAZOVANJE I ZAPOŠLJAVANJE
Kada je reč o obrazovanju, izvršena je distribucija udžbenika za decu u predškolskim ustanovama i u osnovnoj školi, dok je u pogledu podsticanja zapošljavanja pokrenuta prekvalifikacija za pripadnike/ce romske zajednice u Aleksincu. U Aleksincu je organizovana i obuka za rome „Zajedno do plate“ kao i radionica o ženskom preduzetništvu. U istoj opštini, članovi i članice Lokalne akcione grupe održali su radionicu za decu o motivaciji za nastavak školovanja iz perspektive uspešnih studenata i studentkinja iz romske zajednice, kojoj je prisustvovalo preko 40 dece.
U Pirotu je obezbeđen školski pribor za učenike od prvog do osmog razreda. U Kruševcu je podeljeno ukupno 100 užina za romske učenike dok je 30 Roma dobilo sertifikate za zapošljavanje u svojstvu manikira, pedikira i frizera. U Vrnjačkoj Banji su podeljeni vaučeri za kupovinu namirnica, i to dva puta po 5000 hiljada dinara, a zatim i 130 vaučera vrednosti 4000 hiljada za sve romske porodice.
U Kragujevcu je održana info sesija kojoj je prisustvovalo 15 dece iz romske zajednice na kojoj im je pruženo više informacija o afirmativnim merama podrške za dalje školovanje. Takođe, 12. avgusta obeležen je Međunarodni dan mladih, i istaknuta važnost glasa mladih u gradu Kragujevcu, ali i mogućnosti mladih Roma i Romkinja da iskažu svoje potrebe.
U Nišu je podeljeno 47 stipendija za decu iz romske zajednice koja pohađaju srednju školu, dok su četiri stipendije podeljene studentima, a pokrenut je i rad na zapošljavanju pripadnika romske zajednice gde je 40 ljudi dobilo prekvalifikacije. U Prokuplju je organizovana obuka za zapošljavanje i samozapošljavanje.
U saradnji sa Crvenim krstom, u Baču su obezbeđeni odeća i obuća za decu, paketi hrane, kao i četiri aparata za merenje nivoa šećera u krvi, dok su u Nišu, Aleksincu i Zaječaru podeljeni novogodišnji paketići za decu iz romske zajednice.
MOST ROMA FRIENDLY MAYOR
Tokom Nedelje Roma u Evropskom parlamentu u Briselu, predsednik gradske opštine Zvezdara, Vladan Jeremić, je dobio nagradu „Most Roma Friendly Mayor“ za 2022. godinu. U njegovo ime nagradu je primio Zlatko Petrin, kontakt tačka za ROMACTED program ispred gradske opštine Zvezdara.
