Beogradski fond za političku izuzetnost (BFPE), u saradnji sa Praškim institutom za bezbednosne studije iz Češke (PSSI), Institutom za azijske studije (Slovačka), HAS Centrom za ekonomske i regionalne studije (Mađarska) i Centrom za međunarodne odnose (Poljska) objavio je studiju koja se bavi razvojem odnosa između Kine i Srbije, kao i država Višegradske grupe tokom poslednjih 10 godina. Studija se takođe fokusira na strukturu Kineskih investicija u ovim državama i najznačajnijim projektima koji se sprovode u saradnji sa Kinom.
U državama EU trenutno se vodi debata o potencijalnim rizicima koji dolaze uz strane direktne investicije, te se u ovoj studiji posvećuje pažnja i skrining mehanizmu koje sve države EU moraju da uvedu u cilju praćenja uticaja stranih direktnih investicija. Srbija je u drugačijoj situaciji i zauzima drugačiju poziciju u saradnji sa Kinom od država koje pripadaju Višegradskoj grupi (Češka, Slovačka, Mađarska, Poljska).
Kako navodi Stefan Vladisavljev, istraživač Beogradskog fonda za političku izuzetnost i jedan od autora publikacije, Vlada Republike Srbije vidi ‘čelično prijateljstvo’ sa Kinom kao jedan od značajnijih aspekata svoje spoljne politike, što se, kako ističe on, odražava i na značajne kineske projekte u energetici kao i u infrastrukturne projekte. “Brojni finansijski ugovori i kineske kompanije koje su prisutne na teritoriji Srbije navele su zvaničnike EU da izraze brigu da može doći do prevelikog porasta kineskog uticaja u Srbiji”, navodi Vladisavljev.
Sa druge strane, države Centralne Evrope koje pripadaju Višegradskoj grupi imaju pojedinačno sličan odnos sa Kinom. Jakub Tomašek iz Praškog instituta za bezbednosne studije objašnjava: “Sve države Višegradske grupe imaju dugoročni i visoki trgovinski disbalans u odnosu sa Kinom. To je razlog zbog kog su skoro sve navedene države od 2010. godine načinile izuzetan politički napor da izađu u susret kineskim interesima u Centralnoj Evropi i privuku nove investicije”.
“Međutim, skoro sve države su nakon početnog entuzijazma naišle na period razočaranja pre svega jer je mali broj obećanih projekata realizovan i nije došlo do otvaranja kineskog tržišta za preduzetnike iz država Centralne Evrope”, ističe Tomašek.
U kontekstu kineskih investicija, postoji zabrinutost da bi one efektivno mogle biti iskorišćene za širenje uticaja kineskog državnog aparata u državama u kojoj se one ostvaruju i to dovodi do sve većeg opreza u državama EU u kojima se investicije ostvaruju. Skrining mehanizam, koji ima za cilj da proceni da li su strane direktne investicije štetne za nacionalnu bezbednost i unutrašnji poredak, postao je obavezan instrument za države EU od aprila 2019.
Iako neke države Višegradske grupe već imaju slične mehanizme, a druge će imati obavezu da ga implementiraju kroz svoje nacionalno zakonodavstvo, smatra se da to neće značajno doprineti promeni postojećeg trenda kineskih investicija. U Mađarskoj se, na primer, gde je sličan instrument stupio na snagu u januaru 2019. godine, smatra da neće uopšte ugroziti dalje kineske investicije, pre svega jer postoji jaka politička volja da se dobri odnosi sa Kinom nastave i dalje unapređuju.
“Srbija, kao država koja još uvek nije članica EU još uvek nema obavezu uvođenja ovakve vrste skrining mehanizma. Međutim, imajući u vidu status kandidata i obavezu daljeg usklađivanja sa regulativama EU, skrining mehanizam će u nekom trenutku postati obaveza Srbije”, napominje Stefan Vladisavljev te objašnjava zašto treba biti oprezan sa daljim porastom kineskog prisustva u Srbiji:
“Pored potencijalnih štetnih uticaja po nacionalnu bezbednost i unutrašnji poredak, dolazi i do porasta zabrinutosti EU da će doći i do povećanog političkog uticaja Kine u Srbiji”.
Link studije:
http://www.pssi.cz/download/docs/681_final-report.pdf
Sažetak publikacije – Komparativna analiza odnosa sa Kinom: Višegradska grupa (V4)+ I jedan pojas jedan put
Ova publikacija je napisana u okviru projekta “Comparative analysis of the approach towards China: V4 + and One Belt One Road” koji BFPE sprovodi u saradnji sa Prague Security Studies Institute (Czech Republic), Institute of Asian Studies (Slovakia), HAS Center for Economic and Regional Studies, Institute of World Economics (Hungary) and Center for International Relations(Poland).
The International Visegrad Fund (IVF) podržava projekat.
